Enerji, artık yalnızca evleri ısıtan ya da sanayiyi döndüren bir girdi değil; ülkelerin dış politikasını, güvenliğini ve ekonomik dayanıklılığını belirleyen stratejik bir güç unsurudur. Türkiye’nin doğal gaz ve petrol politikası da tam bu noktada, klasik “enerji ithalatçısı ülke” tanımının ötesine geçme arayışını yansıtmaktadır.

Türkiye uzun yıllardır doğal gaz ve petrolde yüksek dışa bağımlılıkla yaşayan bir ülke konumundaydı. Bu durum yalnızca cari açığı artırmakla kalmadı, aynı zamanda dış politikada kırılganlıkları da beraberinde getirdi. Enerji fiyatlarındaki küresel dalgalanmalar, tedarikçi ülkelerle yaşanan siyasi gerilimler ve bölgesel krizler, Türkiye için enerjiyi doğrudan bir ulusal güvenlik meselesi hâline getirdi.

Son yıllarda izlenen strateji ise bu kırılganlığı azaltmaya yönelik daha çok katmanlı bir yapıya işaret ediyor. Bir yandan Karadeniz’de yürütülen doğal gaz arama ve üretim faaliyetleriyle yerli kaynakların devreye alınması hedeflenirken, diğer yandan ithalat tarafında tek bir ülkeye veya hatta tek bir enerji türüne bağımlı kalmamak için çeşitlendirme politikası izleniyor. Boru hatlarının yanında LNG altyapısının güçlendirilmesi bu yaklaşımın en somut göstergelerinden biri.

Petrol tarafında ise Türkiye’nin manevra alanı doğal gaza kıyasla daha sınırlı. Yerli üretim artıyor olsa da, petrol hâlâ büyük ölçüde dış kaynaklara bağımlı. Buna rağmen Türkiye’nin jeopolitik konumu, petrol ticaretinde transit ülke rolünü stratejik bir avantaja dönüştürüyor. Kafkaslar, Orta Doğu ve Akdeniz havzası arasında bir enerji köprüsü olma iddiası, yalnızca fiziksel altyapıyla değil, aynı zamanda diplomatik dengeyle de destekleniyor.

Burada kritik soru şu: Türkiye gerçekten bir “enerji merkezi” mi oluyor, yoksa yalnızca bir “enerji geçiş ülkesi” olarak mı kalacak? Enerji merkezi olmak, sadece boru hatlarının ülke topraklarından geçmesiyle sağlanmıyor. Fiyat oluşumunda söz sahibi olmak, depolama kapasitesini artırmak, ticaretin kurallarını belirleyebilmek ve kriz zamanlarında arz güvenliğini yönetebilmek gerekiyor. Türkiye bu alanlarda önemli adımlar atsa da, henüz yolun tamamı kat edilmiş değil.

Türkiye’nin doğal gaz ve petrol stratejisinin bir diğer boyutu da zaman faktörü. Dünya hızla yenilenebilir enerjiye yönelirken, fosil yakıt yatırımlarının ne kadar “geçerli” olacağı tartışılıyor. Ancak Türkiye açısından doğal gaz ve petrol, kısa ve orta vadede vazgeçilmez olmaya devam edecek. Buradaki mesele, bu kaynakları kalıcı bir bağımlılığa mı yoksa enerji dönüşümünü finanse eden bir geçiş aracına mı dönüştüreceğimiz.

Sonuç olarak Türkiye’nin doğal gaz ve petrol stratejisi, artık yalnızca “enerji bulma” çabası değil; stratejik özerklik, jeopolitik denge ve ekonomik direnç arayışının bir parçası hâline gelmiş durumda. Bu strateji doğru yönetildiği takdirde Türkiye’yi enerjide oyun kurucu yapabilir. Yanlış yönetildiğinde ise eski bağımlılıkların farklı bir biçimde devam etmesine yol açabilir. Enerji meselesi tam da bu yüzden, teknik olduğu kadar siyasi ve stratejik bir konudur.

enerjiplatformu.org